PRODUKTY EMERYTALNE

Trzecią kategorią są produkty, które nie gwarantują osiągnięcia celu, ale mają wyższy potencjał zysku. W zależności od preferencji klienta oraz wybranej strategii wpłaty są lokowane w instrumenty rynku kapitałowego (m.in. obligacji, akcji, surowców).

Inwestycyjne

W ich przypadku część środków lokowana jest w bezpieczne instrumenty, które gwarantują osiągnięcie zakładanego celu. Druga część środków lokowana jest w instrumenty powiązane z rynkiem akcji lub obligacji. 

Hybrydowe (mieszane)

Tego typu produkty gwarantują osiągnięcie celu oszczędnościowego. Wpłacane środki są lokowane w bezpieczne instrumenty. Mają ograniczony potencjał zysku, jednak gwarantowany poziom wypłaty. 

Gwarantowane

MOŻLIWOŚCI POMNAŻANIA ŚRODKÓW

Oba rozwiązania cechują korzyści podatkowe. W przypadku IKE jest to zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki) pod warunkiem wypłaty środków po osiągnięciu określonego wieku. W przypadku IKZE dodatkową korzyścią jest możliwość odliczenia wpłat od podstawy opodatkowania. Szczegółowe informacje na temat obu programów umieściliśmy w publikacji dostępnej tutaj.

Teraz skupimy się na kluczowej kwestii - mianowicie:

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE)

Indywidualne Konto Emerytalne
(IKE)

Część dobrowolnych produktów emerytalnych finansowana jest przez pracodawcę. Te najpopularniejsze to Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) oraz Pracownicze Plany Emerytalne (PPE). Niektórzy pracodawcy decydują się również na rozwiązania oparte o ubezpieczenia. Szczegółowe informacje na ich temat znajdziesz w naszej publikacji tutaj. 

Sposród rozwiązań finansowanych samodzielnie najpopularniejsze to:

PRACODAWCA LUB TY

W Polsce nie mozna budować swojej przyszłości emerytalnej z pominięciem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Każdy pracujący lub prowadzący działalność gospodarczą odprowadza składki do obowiązkowego systemu emerytalnego obejmującego ZUS (część ubezpieczeniowa, tzw. I filar) oraz ZUS lub ZUS/OFE (część kapitałowa, tzw. II filar). Z racji tego, że można się w tym nieco pogubić, więcej o obowiązkowym systemie emerytalnym (oraz jego historii) umieściliśmy w publikacji dostępnej tutaj.

Skupmy się zatem na produktach emerytalnych dobrowolnych. Przyjmijmy podział ze względu na źródło finansowania.

DOBROWOLNE

OBOWIĄZKOWE

III filar

II filar

I filar

Nim napiszemy więcej o dostępnych w Polsce produktach emerytalnych, krótkie wprowadzenie na temat naszego systemu emerytalnego.

OBOWIĄZKOWE I DOBROWOLNE

- ograniczone możliwości zysków,

- niskie świadczenia w przypadku rozwiązania programu w pierwszych latach polisy (zalecany min. 10-letni okres oszczędzania), 

- brak możliwości zawarcia ubezpieczenia w formie IKE lub IKZE.

RYZYKA I OGRANICZENIA ROZWIĄZANIA

- gwarancja realizacji określonego celu (ubezpieczenie na wypadek zgonu jak i dożycia ubezpieczonego),

- gwarancja wypłaty świadczeń w wysokościach wskazanych w polisie (brak ryzyka inwestycyjnego),

- w niektórych programach ubezpieczyciel dzieli się zyskiem osiąganym z inwestowania środków (na swoje ryzyko), co zwiększa potencjał dochodowy produktu,

- możliwość wykupienia opcji przejęcia opłacania składek w razie poważnego zachorowania lub niezdolności do pracy ubezpieczającego,

- wypłaty środków z ubezpieczenia zwolnione są z podatku Belki oraz podatku od spadków i darowizn. 

ZALETY ROZWIĄZANIA

W czasie trwania polisy ubezpieczający "tworzy" kapitał (niebieskie słupki na wykresie), który może wypłacić na dowolny cel. Gwarantowana wartość kapitału wskazana jest w polisie.

Dodatkową cechą tych rozwiązań jest mechanizm udziału w zysku. Ubezpieczyciel powierzane przez nas środki lokuje na własne ryzyko w instrumenty rynku kapitałowego (np. obligacje). Określony w polisie procent zysku (o ile uda się go osiągnąć) dopisuje co roku do naszego rachunku. Mechanizm ten pozwala zwiększyć rentowność naszej inwestycji, przy jednoczesnym zachowaniu gwarancji osiągnięcia określonego wyniku.  

Ubezpieczony w całym okresie trwania umowy posiada ochronę w zakresie zgonu z każdej przyczyny (zielone słupki na wykresie). Ubezpieczenie obejmuje wszelkie zdarzenia (wypadek, choroba), a suma świadczenia może być stała lub zmienna. W naszym przykładzie suma jest stała i wynosi 120.000 zł.

Suma ubezpieczenia z tytułu dożycia
(kapitał do wypłaty w każdej chwili)

Suma ubezpieczenia od zgonu (np. 120.000 zł)

120.000 zł

60.000 ZŁ

0 zł

15 rok ubezpieczenia

10 rok ubezpieczenia

5 rok ubezpieczenia

1 rok ubezpieczenia

Najpopularniejszą formą produktów gwarantowanych (obok tradycyjnych lokat bankowych oraz obligacji) są ubezpieczenia na życie oraz dożycie. Ich konstrukcja jest prosta i przejrzysta. Posłużmy się poniższym przykładem:

PRODUKTY GWARANTOWANE

...bardziej zróżnicowanego charakteru.

W kolejnych latach forma oszczędzana nabiera...

W ostatniej fazie oszczędzania środki są lokowane w bezpieczne instrumenty, aby chronić zgromadzony kapitał przed ryzykiem wysokiej zmienności portfela.

Środki są inwestowane w bardziej dynamiczne instrumenty, które mają wyższy potencjał zysku i charakteryzują się wyższym ryzykiem inwestycyjnym.

I okres inwestycji

II okres inwestycji

III okres inwestycji

instrumenty rynku obligacji/pieniężnego

instrumenty powiązane z rynkiem akcji

Poniższy wykres opisuje przykład aktywnego zarządzania w czasie trwania inwestycji:

W ramach długoterminowych planów oszczędnościowych coraz popularniejsze są strategie aktywnego zarządzania. Polegają one na automatycznym dobieraniu mniej i bardziej ryzykownych instrumentów inwestycyjnych w zależności od okresu trwania inwestycji.

Zarządzaj w czasie

Panuje błędne przekonanie, że inwestowanie zawsze wiąże się z angażowaniem środków na rynku akcji. Tymczasem istnieje szereg rozwiązań, których strategia inwestycyjna budowana jest w oparciu o instrumenty rynku dłużnego (obligacje) lub pieniężnego.

Wybieraj adekwatne strategie

Nie inwestuj środków w jeden instrument. Różnicuj, dzięki czemu potencjalne straty na jednej inwestycji mogą zostać zrównoważone zyskami z innych. Zwiększa to stabilność portfela i szanse na długoterminowy wzrost kapitału.

Dywersyfikuj

Trzymając się pewnych zasad można ograniczać ryzyko związane z inwestowaniem. 

Każda forma inwestycji ma swoje unikalne cechy, poziom ryzyka oraz potencjał zysków. Wybór odpowiedniej strategii inwestycyjnej poprzedzony jest analizą, która ma na celu określenie indywidualnych celów finansowych, tolerancji na ryzyko oraz wiedzy inwestora. Więcej o ryzyku związanym z inwestowaniem przeczytaj w publikacji tutaj, a najczęściej występujące ryzyka wskazaliśmy w ostatnim bloku tej podstrony.

Ryzyka inwestycyjnego

Potencjału zysku

Podział wpłaty ma zazwyczaj proporcjonalny charakter (50/50). Część gwarantowana funkcjonuje na zasadach opisanych powyżej (Produkty Gwarantowane), natomiast część inwestycyjną należy w głównej mierze rozpatrywać pod kątem:

Część inwestycyjna
(możliwa w formie IKE lub IKZE)

Część gwarantowana

- występuje ryzyko inwestycyjne (możliwość utraty części środków),

- niskie świadczenia w przypadku rozwiązania programu w pierwszych latach polisy (zalecany min. 10-letni okres oszczędzania).

RYZYKA I OGRANICZENIA

- częściowa gwarancja realizacji określonego celu (ubezpieczenie na wypadek zgonu jak i dożycia ubezpieczonego),

- w części inwestycyjnej istnieje możliwość zawarcia umowy w ramach IKE i IKZE (dodatkowe korzyści podatkowe),

- w części produktów dostępny jest mechanizm aktywnego zarządzania, co zmniejsza ryzyko inwestycyjne i dopasowuje strukturę portfela do profilu inwestycyjnego,

- możliwość dokonywania wpłat na rachunek dodatkowy (gromadzenie kapitału na inne cele),

- wypłaty środków z części gwarantowanej zwolnione są z podatku Belki,

- w przypadku zgonu wypłata środków z całości programu zwolniona jest z podatku od spadków i darowizn. 

ZALETY PRODUKTÓW HYBRYDOWYCH

Wyżej opisany sposób aktywnego zarządzania portfelem nie gwarantuje osiągnięcia określonych celów. Mechanizm dopasowuje strukturę portfela do wieku inwestora i wynikającego z niego horyzontu inwestycyjnego.

Chętnie wybieranym rozwiązaniem są tzw. produkty hybrydowe. Wpłata jest dzielona na dwie części:

W JAKI SPOSÓB ZARZĄDZAĆ RYZYKIEM INWESTYCYJNYM?

PRODUKTY HYBRYDOWE (MIESZANE)

Inwestowanie to szansa na pomnożenie pieniędzy, ale wiąże się też z różnymi ryzykami. Zrozumienie tych zagrożeń pomoże Ci podejmować mądrzejsze decyzje.

1. Ryzyko rynkowe: Ceny akcji i innych inwestycji ciągle się zmieniają pod wpływem nastrojów na rynkach. Jeśli inwestorzy pesymistycznie patrzą na przyszłość gospodarki w Polsce czy na świecie, ceny mogą gwałtownie spaść, a Twoje inwestycje stracą na wartości. Czasem te spadki mogą trwać długo.

2. Ryzyko stóp procentowych: Jeśli stopy procentowe w gospodarce rosną, obligacje o stałym oprocentowaniu stają się mniej atrakcyjne, a ich cena spada. To tak, jakbyś miał starą lokatę z niższym oprocentowaniem, gdy banki oferują już wyższe. 

3. Ryzyko kredytowe: Kupując obligacje jakiejś firmy lub pożyczając komuś pieniądze przez fundusz, zawsze istnieje ryzyko, że ta firma lub osoba nie spłaci swoich długów. Jeśli tak się stanie, wartość Twoich inwestycji w funduszu może spaść.

4. Ryzyko rozliczenia: Czasem transakcje kupna i sprzedaży papierów wartościowych mogą się opóźnić. To może generować dodatkowe koszty dla funduszu i obniżenie zysków inwestora.

5. Ryzyko płynności: Wyobraź sobie, że chcesz szybko sprzedać akcje, ale nie ma wielu chętnych kupców. Wtedy możesz być zmuszony sprzedać je taniej, niż byś chciał. To właśnie ryzyko płynności.

6. Ryzyko walutowe: Jeśli fundusz inwestuje w aktywa zagraniczne, zmiany kursów walut mogą wpłynąć na wartość Twoich inwestycji, zarówno pozytywnie, jak i negatywnie.

7. Ryzyko przechowywania aktywów: Jeśli instytucja, która przechowuje papiery wartościowe funduszu, ma problemy, może to czasowo ograniczyć dostęp funduszu do tych aktywów.

8. Ryzyko koncentracji: Jeśli fundusz inwestuje większość pieniędzy w akcje tylko kilku firm lub działających w jednej branży, to w przypadku problemów tych firm lub tej branży, cały fundusz może mocno stracić.

9. Ryzyko makroekonomiczne: Ogólna kondycja gospodarki, inflacja, bezrobocie – to wszystko ma wpływ na to, jak radzą sobie firmy i rynki finansowe. Złe wieści gospodarcze mogą obniżyć wartość Twoich inwestycji.

10. Ryzyko polityczne: Niepokoje polityczne w kraju lub na świecie mogą negatywnie wpłynąć na firmy i decyzje inwestorów, a tym samym na wartość Twoich inwestycji.

11. Ryzyko działalności firmy (emitenta): Jeśli fundusz inwestuje w akcje konkretnej firmy, a ta firma podejmuje złe decyzje, traci klientów lub ma inne problemy, wartość jej akcji spadnie.

12. Ryzyko utraty płynności i wypłacalności firmy (emitenta) - powtórzenie ryzyka kredytowego: Jeśli firma, której obligacje kupił fundusz, ma problemy finansowe, może nie być w stanie wypłacić odsetek lub spłacić długu.

13. Ryzyko zdarzeń losowych: Kataklizmy, oszustwa – nieprzewidziane wydarzenia mogą pogorszyć sytuację firm i obniżyć wartość ich akcji lub obligacji.

14. Ryzyko inwestycji w skomplikowane instrumenty pochodne: Fundusz może inwestować w bardziej złożone instrumenty finansowe, których wartość jest trudniejsza do przewidzenia i które mogą generować większe straty.

15. Ryzyko związane z umowami: Firmy, które obsługują fundusz (np. prowadzą rejestr uczestników), mogą nie wywiązać się ze swoich obowiązków, co może utrudnić wypłatę pieniędzy z funduszu.

16. Ryzyko związane z nietypowymi transakcjami: Jeśli fundusz zawiera jakieś specjalne, niestandardowe umowy finansowe, mogą się z tym wiązać dodatkowe, trudne do przewidzenia ryzyka i koszty.

17. Ryzyko związane z gwarancjami: Jeśli ktoś gwarantuje, że inne firmy spłacą swoje długi, ale sam nie jest w stanie tego zrobić, fundusz może stracić pieniądze.

18. Ryzyko szczególnych okoliczności funduszu: Mogą wystąpić sytuacje, na które nie masz wpływu, np. likwidacja funduszu, zmiana zarządzającego, połączenie z innym funduszem, zmiana strategii inwestycyjnej.

19. Ryzyko niewypłacalności gwaranta: Fundusz nie gwarantuje, że osiągniesz swój cel inwestycyjny.

20. Ryzyko inflacji: Rosnące ceny i stopy procentowe mogą zmniejszyć realną wartość Twoich oszczędności.

21. Ryzyko zmian w przepisach: Zmiany prawa dotyczące podatków lub rynków finansowych mogą wpłynąć na zyskowność Twoich inwestycji.

22. Ryzyko operacyjne: Błędy ludzkie, awarie systemów komputerowych, problemy z wewnętrznymi procedurami – to wszystko może prowadzić do strat w funduszu.

Podsumowanie:

Inwestowanie wiąże się z różnymi rodzajami ryzyka. Zrozumienie ich to pierwszy krok do podejmowania bardziej świadomych decyzji inwestycyjnych i lepszego zarządzania swoimi finansami. Pamiętaj, że żaden fundusz nie jest całkowicie wolny od ryzyka, a im potencjalnie wyższy zysk, tym zazwyczaj większe ryzyko.

RYZYKA ZWIĄZANE Z INWESTOWANIEM

dają możliwość osiągnięcia ponadprzeciętnych zysków. 

Na inwestowanie w Ubezpieczeniowe Fundusze Kapitałowe decydują się zazwyczaj osoby młodsze. Zazwyczaj wynika to faktu większej świadomości w zakresie funkcjonowania obligacji oraz akcji, a także długiego horyzontu oszczędnościowego.   

Złota i surowców

Akcji polskich i zagranicznych

Obligacji Skarbowych, korporacyjnych

- inwestowanie na rynkach kapitałowych wiąże się z ryzykiem,

- możliwość utraty całości lub części środków w przypadku ich przedwczesnego wycofania (zalecany jak najdłuższy okres oszczędzania, zwłaszcza na rynkach akcji).

RYZYKA I OGRANICZENIA

- możliwość wyboru strategii pomnażania kapitału zgodnie ze swoimi preferencjami oraz sentymentem do ryzyka inwestycyjnego, 

- możliwość osiągnięcia wyższych zysków wynikających ze wzrostu wartości obligacji, akcji lub surowców,

- możliwość zawarcia umowy w ramach IKE i IKZE (dodatkowe korzyści podatkowe),

- ⁠możliwość dokonywania wpłat na rachunek dodatkowy (gromadzenie kapitału na inne cele),

- w przypadku zgonu wypłata środków z całości programu zwolniona jest z podatku od spadków i darowizn. 

ZALETY PRODUKTÓW INWESTYCYJNYCH

Rozwiązania inwestycyjne nie gwarantują osiągnięcia określonych celów. Poprzez szerokie możliwości lokowania środków na rynkach: 

INWESTYCYJNE